Án treo và cải tạo không giam giữ là hai chế định Hình sự thường được nhắc đến khi Tòa án xét thấy người phạm tội không cần thiết phải cách ly khỏi xã hội.
Dù cùng chung tinh thần khoan hồng, nhưng về bản chất, điều kiện áp dụng, quyền và nghĩa vụ, cũng như hậu quả pháp lý vi phạm, hai chế định này khác nhau rất rõ. Các yếu tố trên được làm rõ như sau:
So sánh hai chế tài án treo và cải tạo không giam giữ
| TIÊU CHÍ | CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ | ÁN TREO |
| Khái niệm | Hình phạt cải tạo không giam giữ là một loại hình phạt chính, không yêu cầu người phạm tội phải bị giam giữ.
Cho phép người bị phạt thực hiện công việc và học tập tại cộng đồng |
Án treo là một biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện, áp dụng cho những người phạm tội bị phạt tù không quá 03 năm. |
| Văn bản pháp luật | Điều 36 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025)
Luật Thi hành án hình sự 2019 Một số thủ tục về cải tạo không giam giữ tại Thông tư liên tịch số 04/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP |
Điều 65 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025)
Luật Thi hành án hình sự 2019 Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP, |
| Điều kiện áp dụng | Áp dụng cho người phạm tội ít nghiêm trọng.
Cũng có thể áp dụng cho người phạm tội nghiêm trọng nếu xét thấy không cần thiết phải cách ly họ khỏi xã hội. |
Bị xử phạt tù không quá 03 năm.
Có nhân thân tốt Có nhiều tình tiết giảm nhẹ: Xét thấy không cần thiết phải chấp hành hình phạt tù: |
| Quyền và nghĩa vụ | Người bị kết án phải chịu khấu trừ một phần thu nhập (5–20%) hàng tháng để sung quỹ Nhà nước, nếu có thu nhập.
Nếu không có việc làm hoặc mất việc làm: phải thực hiện lao động phục vụ cộng đồng (không quá 4 giờ/ngày, không quá 5 ngày/tuần). Chịu sự giám sát, giáo dục của cơ quan, tổ chức, chính quyền địa phương nơi cư trú hoặc nơi làm việc. Gia đình người bị kết án có trách nhiệm phối hợp giám sát, giáo dục. |
Người hưởng án treo trong thời gian thử thách phải tuân các điều kiện như giám sát, khai báo tạm vắng, tuân thủ các nội quy, quy chế nơi cư trú, làm việc, “không phạm tội mới”.
Có thể có hình phạt bổ sung (tiền, cấm hành nghề, cấm đảm nhiệm chức vụ…), tùy bản án kèm theo. Trong thời gian thử thách, nếu người đó phạm tội mới hoặc vi phạm nghiêm trọng điều kiện thử thách, họ sẽ phải thi hành bản án tù đã tuyên trước đó. Họ vẫn được làm việc, học tập, nếu tổ chức hoặc địa phương tạo điều kiện. |
| Hậu quả khi vi phạm | Nếu người bị phạt vi phạm nghĩa vụ chấp hành án và đã bị nhắc nhở từ hai lần trở lên nhưng vẫn tiếp tục vi phạm, sẽ bị kiểm điểm. | Hình phạt bổ sung: Có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung.
Vi phạm nghĩa vụ nhiều lần: Nếu cố ý vi phạm nghĩa vụ 02 lần trở lên, người hưởng án treo có thể bị buộc phải chấp hành hình phạt tù của bản án. Phạm tội mới: Nếu phạm tội mới, người đó phải chấp hành cả hình phạt của bản án trước và hình phạt của bản án mới, tổng hợp cả hai hình phạt. |
Các câu hỏi thường gặp về án treo và cải tạo không giam giữ
Cải tạo không giam giữ và án treo cái nào nhẹ hơn?
Án treo thường được xem là nhẹ hơn vì người phạm tội không bị khấu trừ thu nhập hoặc lao động phục vụ cộng đồng, chỉ cần tuân thủ nghĩa vụ trong thời gian thử thách. Trong khi đó, cải tạo không giam giữ vừa bị giám sát vừa có thể bị khấu trừ thu nhập từ 5% đến 20%.
Thời gian thử thách án treo có được rút ngắn lại không ?
Có. Điều 89, Luật Thi hành án hình sự năm 2019, quy định điều kiện rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo:
Đã chấp hành một nửa thời gian thử thách;
Trong thời gian này, người được án treo tuân thủ Điều 87, Luật Thi hành án hình sự năm 2019, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ, tích cực học tập, lao động, sửa sai hoặc có thành tích, được cơ quan có thẩm quyền khen thưởng.
Người bị phạt án treo có được đi làm không ?
Có. Theo Điều 88 Luật Thi hành án hính sự 2019, pháp luật không những cho phép người hưởng án treo đi làm mà còn tạo điều kiện tìm việc làm cho họ tại nơi cư trú
Người bị kết án với hình phạt cải tạo không giam giữ thì có được coi là không có án tích hay không?
Theo khoản 2 Điều 69 và khoản 1 Điều 107 Bộ luật hình sự 2015, người bị án phạt cải tạo không giam giữ được coi là không có án tích nếu thuộc các trường hợp sau đây:
– Người bị kết án án phạt cải tạo không giam giữ do lỗi vô ý về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng.
– Người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi bị kết án án phạt cải tạo không giam giữ.
– Người phạm tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án án phạt cải tạo không giam giữ về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng.
Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và giải đáp những thắc mắc liên quan đến pháp luật:
HÃNG LUẬT DHP
HÃNG LUẬT DHP trụ sở chính: Tòa nhà The Manor 2, Số 89 Nguyễn Hữu Cảnh, Phường Thạnh Mỹ Tây, Tp. Hồ Chí Minh
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Hà Nội: Biệt thự VA03A – 9 Villa Hoàng Thành, Phường Kiến Hưng, Tp. Hà Nội
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Phú Quốc: Số 25 Hùng Vương, xã Đông Hưng, tỉnh An Giang
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Miền Tây Nam Bộ: Số 42 Nguyễn Thị Minh Khai, Xã Châu Thới, tỉnh Cà Mau.
Hotline: 0868335186
Email: vpls.tranduchung@gmail.com
Website: dhplaw.vn
Facebook: Facebook/Luatdhp
