Vụ kiện gặp khó khi không xác định địa chỉ bị đơn: Cách xử lý theo luật

Địa chỉ bị đơn có mối quan hệ gì với thẩm quyền giải quyết của Tòa án ?

Đầu tiên, ta cần phải hiểu tại sao phải xác định địa chỉ bị đơn trước khi thực hiện khởi kiện. Bởi lẽ:

Theo điểm a khoản 1 Điều 39 BLTTDS năm 2015 quy định thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự của Tòa án theo lãnh thổ là:

Đối với cá nhân: Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc.
Nếu là cơ quan, tổ chức: Tòa án nơi trụ sở của bị đơn.

Như vậy, trừ một số quan hệ tranh chấp đặc biệt, hầu hết các tranh chấp dân sự đều thuộc thẩm quyền của Tòa án theo địa chỉ cư trú của bị đơn.

Tóm lại, xác định địa chỉ bị đơn để biết Tòa án nào sẽ có thẩm quyền giải quyết vụ, việc đang tranh chấp.

Hướng dẫn xác định địa chỉ của bị đơn theo đối tượng

“Địa chỉ của bị đơn” theo từng loại đối tượng được quy định tại Khoản 1 Điều 5 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP như sau:

Công dân Việt Nam, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vẫn còn quốc tịch Việt Nam trở về Việt Nam sinh sống	Nơi cư trú là địa chỉ thường trú hoặc tạm trú hoặc đang sinh sống
Người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam	Xác định theo quy định của Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam
Người nước ngoài, người Việt Nam đang cư trú ở nước ngoài	Căn cứ vào tài liệu, chứng cứ do người khởi kiện cung cấp hoặc theo tài liệu, chứng cứ do cơ quan có thẩm quyền cấp, xác nhận
Cơ quan, tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật Việt Nam	Trụ sở hoặc chi nhánh của cơ quan, tổ chức
Cơ quan, tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật nước ngoài hoạt động tại Việt Nam	Trụ sở hoặc chi nhánh của cơ quan, tổ chức

Địa chỉ cư trú của cá nhân chỉ có địa chỉ thường trú và tạm trú ?

Tại Khoản 3 Điều 5 của Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP đã bổ sung thêm khái niệm “nơi cư trú, làm việc hoặc trụ sở cuối cùng” để xác định địa chỉ bị đơn không chỉ là địa chỉ thường trú hoặc tạm trú, mà là địa chỉ cuối cùng mà người bị kiện từng sinh sống, làm việc hoặc cơ quan, tổ chức đặt trụ sở mà người khởi kiện biết được gần nhất trước khi khởi kiện.

Tuy nhiên loại địa chỉ này cần phải có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền hoặc có chứng cứ chứng minh.

Người bị kiện thay đổi nơi cư trú liên tục thì phải làm sao ?

Khoản 2 Điều 5 của Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP đã quy định rõ về việc người khởi kiện đã cung cấp địa chỉ “nơi cư trú, làm việc, hoặc nơi có trụ sở” của bị đơn tại thời điểm nộp đơn khởi kiện mà được cơ quan, tổ chức có thẩm quyền cấp, xác nhận hoặc có căn cứ khác chứng minh rằng đó là địa chỉ của bị đơn thì được coi là đã ghi đúng địa chỉ.

Về hướng xử lý của Tòa án trong trường hợp không xác định được nơi cư trú hiện tại của bị đơn do bị đơn đã bỏ trốn được quy định tại điểm e khoản 1 Điều 192 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, cụ thể:

Nếu người bị kiện liên tục thay đổi nơi cư trú hoặc trụ sở, không thông báo địa chỉ mới cho cơ quan có thẩm quyền nhằm che giấu thông tin và trốn tránh nghĩa vụ, thì Tòa án không trả lại đơn khởi kiện, Thẩm phán sẽ tiếp tục thụ lý và giải quyết vụ án theo thủ tục chung, miễn là đơn khởi kiện đã ghi đúng và đầy đủ địa chỉ mà người khởi kiện biết được tại thời điểm nộp đơn.

Như vậy, người khởi kiện cần có chứng cứ chứng minh hoặc bất kỳ xác nhận về địa chỉ cư trú, địa chỉ trụ sở, chi nhánh của cơ quan, tổ chức tại thời điểm khởi kiện, hoặc trước đó không lâu để làm căn cứ chứng minh cho việc lựa chọn thẩm quyền Tòa án của mình là đúng. Khi đó, Tòa án sẽ xem xét và giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật.