Thu hồi đất là gì ?
Khoản 35 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định: Nhà nước thu hồi đất là việc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người sử dụng đất hoặc thu lại đất của người đang sử dụng đất hoặc thu lại đất đang được Nhà nước giao quản lý
Quyền lợi của người dân khi nhà nước có quyết định thu hồi đất
Quy định mới về khoản hỗ trợ dành cho trường hợp thu hồi đất
So với quy định tại khoản 2 Điều 83 Luật Đất đai 2013, Luật Đất đai 2024 tại Điều 108 đã mở rộng và cụ thể hóa hơn các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất, qua đó bảo đảm quyền lợi cho người dân một cách toàn diện và thực chất hơn.
Nếu như Luật Đất đai 2013 chỉ tập trung vào các hỗ trợ mang tính cơ bản như ổn định đời sống, hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề hay hỗ trợ tái định cư, thì Luật Đất đai 2024 bổ sung thêm các khoản hỗ trợ mới như hỗ trợ ổn định sản xuất, kinh doanh; hỗ trợ di dời vật nuôi; hỗ trợ tháo dỡ, phá dỡ, di dời công trình đã hết hạn giấy phép xây dựng.
Sự thay đổi này thể hiện rõ tư duy lập pháp tiến bộ, có tính nhân văn cao, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến đời sống, sinh kế và tài sản của người dân khi bị thu hồi đất. Đồng thời, nó giúp tạo nền tảng pháp lý minh bạch hơn trong việc tổ chức thực hiện các chính sách bồi thường, hỗ trợ, góp phần ổn định xã hội và tăng tính đồng thuận trong quá trình thu hồi đất để phục vụ phát triển kinh tế – xã hội.
Giá đất bồi thường theo thị trường
Luật Đất đai 2024 đã có bước cải cách quan trọng khi bỏ quy định về khung giá đất như tại Luật Đất đai 2013, thay vào đó là cơ chế định giá đất theo nguyên tắc thị trường, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW.
Thay vì sử dụng khung giá đất do Chính phủ ban hành 5 năm/lần với mức tối thiểu – tối đa làm cơ sở, Luật mới quy định mỗi địa phương sẽ xây dựng và điều chỉnh bảng giá đất hàng năm, căn cứ theo khu vực, vị trí, thậm chí đến từng thửa đất nếu có dữ liệu đầy đủ. Đặc biệt, giá bồi thường khi thu hồi đất sẽ được xác định theo giá đất cụ thể sát với giá thị trường, từ đó giúp đảm bảo quyền lợi thực chất hơn cho người dân có đất bị thu hồi.
Sự thay đổi này không chỉ nâng cao tính minh bạch, phản ánh đúng giá trị quyền sử dụng đất mà còn góp phần giảm khiếu kiện, mâu thuẫn phát sinh trong quá trình thu hồi đất, từ đó tăng sự đồng thuận xã hội và hiệu quả sử dụng đất trong phát triển kinh tế – xã hội.
Tái định cư phải được thực hiện trước khi quyết định thu hồi đất có hiệu lực
Quy định tại Luật Đất đai năm 2024 thể hiện bước tiến rõ rệt trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất. Việc xác lập trình tự: hoàn thành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước khi ban hành quyết định thu hồi đất là một điểm mới có tính chất đảm bảo thực chất, tránh tình trạng “thu hồi trước, hỗ trợ sau” như có thể xảy ra theo cơ chế quy định đồng thời trong Luật năm 2013.
Sự thay đổi này còn thể hiện tư duy tiếp cận nhân văn và lấy người dân làm trung tâm trong chính sách đất đai, nhất là trong bối cảnh nhiều trường hợp khiếu kiện, tranh chấp đất đai phát sinh từ bất cập trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước đây. Việc quy định rõ trách nhiệm chủ động của chính quyền địa phương trong lập và triển khai dự án tái định cư cũng giúp nâng cao tính dự báo, giảm thiểu rủi ro pháp lý và xã hội trong quá trình thực hiện các dự án phát triển có thu hồi đất.
Bổ sung hình thức bồi thường bằng đất ở, nhà ở khi thu hồi đất nông nghiệp
Luật Đất đai 2024 đã có những sửa đổi, bổ sung quan trọng và tiến bộ so với Luật Đất đai 2013 trong quy định về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp.
Nếu như Luật Đất đai 2013 chỉ cho phép bồi thường bằng đất nông nghiệp cùng loại hoặc bằng tiền trong trường hợp không còn quỹ đất, thì Luật Đất đai 2024 đã mở rộng hình thức bồi thường, cho phép bồi thường không chỉ bằng đất nông nghiệp hoặc tiền mà còn có thể bằng đất có mục đích sử dụng khác hoặc bằng nhà ở. Đặc biệt, trong trường hợp hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp hoặc đất phi nông nghiệp không phải là đất ở, nếu có nhu cầu và địa phương có quỹ đất, quỹ nhà thì có thể được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tái định cư.
Quy định mới này thể hiện bước tiến trong chính sách pháp luật đất đai, hướng đến việc bảo đảm tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, giúp người dân ổn định đời sống và chuyển đổi sinh kế sau khi bị thu hồi đất.
Chính sách hỗ trợ tái định cư cho hộ gia đình đa thế hệ khi bị thu hồi đất
So với quy định tại Điều 79 Luật Đất đai 2013 và khoản 2 Điều 6 Nghị định 47/2014/NĐ-CP, Luật Đất đai 2024 đã có sự điều chỉnh quan trọng tại khoản 4 Điều 111 nhằm bảo đảm quyền lợi thực chất hơn cho các hộ gia đình có nhiều thế hệ hoặc nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở bị thu hồi.
Trong khi quy định cũ trao quyền quyết định mức tái định cư cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh dựa trên điều kiện thực tế, thì Luật Đất đai 2024 đã cụ thể hóa hơn về cơ chế hỗ trợ: trong trường hợp diện tích đất ở không đủ để tách thửa giao riêng, các hộ gia đình còn thiếu sẽ được xem xét hỗ trợ giao đất ở có thu tiền sử dụng đất hoặc được bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở.
Quy định này thể hiện bước tiến quan trọng trong chính sách tái định cư, khi chuyển từ cách tiếp cận hành chính linh hoạt sang cách tiếp cận có định hướng hỗ trợ cụ thể hơn, qua đó góp phần bảo đảm ổn định chỗ ở cho người dân, hạn chế tranh chấp và khiếu kiện trong quá trình thu hồi đất.
Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và giải đáp những thắc mắc liên quan đến pháp luật:
HÃNG LUẬT DHP
HÃNG LUẬT DHP trụ sở chính: Tòa nhà The Manor 2, Số 91 Nguyễn Hữu Cảnh, Q. Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Hà Nội: Biệt thự VA03A – 9 Villa Hoàng Thành, Q. Hà Đông, TP. Hà Nội
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Phú Quốc: Số 25 Hùng Vương, P. Dương Đông, TP. Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Miền Tây Nam Bộ: Số 42 Nguyễn Thị Minh Khai, Phường 5, TP. Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu.
Hotline: 0868335186
Email: luatdhp@gmail.com
Website: dhplaw.vn
Facebook: Facebook/Luatdhp
