Tổ chức tín dụng thu giữ tài sản bảo đảm có đúng không ?
Đúng, điều này được quy định tại Luật 96/2025/QH15, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng 2024 gồm 3 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10/2025.
Nội dung về việc thu giữ tài sản bảo đảm như thế nào ?
Tại Khoản 2 Điều 1 (Bổ sung Điều 198a Luật Các tổ chức tín dụng 2024) quy định cụ thể “Tổ chức tín dụng được quyền thu giữ tài sản bảo đảm khi bên vay hoặc bên bảo đảm vi phạm nghĩa vụ, nếu hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận về quyền thu giữ, và biện pháp bảo đảm đã phát sinh hiệu lực đối kháng với bên thứ ba”.
Thu giữ tài sản bảo đảm có kèm theo điều kiện gì không ?
Để bảo đảm công bằng và tính minh bạch, khoản 2 Điều 198a đã xác định 6 điều kiện được thu giữ tài sản:
- Nghĩa vụ trả nợ đã đến hạn và bị vi phạm (theo Điều 299, Bộ luật Dân sự 2015);
- Hợp đồng bảo đảm có điều khoản thỏa thuận rõ ràng về quyền thu giữ;
- Biện pháp bảo đảm đã được đăng ký hợp pháp (hiệu lực đối kháng với bên thứ ba);
- Tài sản không đang bị tranh chấp hoặc kê biên;
- Ngân hàng phải thông báo công khai ít nhất 15 ngày trước khi thu giữ, đăng trên phương tiện thông tin đại chúng, niêm yết tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản, gửi văn bản đến người vay;
- Việc thu giữ phải có đại diện chính quyền địa phương chứng kiến, lập biên bản xác nhận.
UBND và Công an cấp xã nơi có tài sản sẽ có trách nhiệm bảo đảm an ninh, trật tự trong quá trình thu giữ. Nếu người vay không hợp tác hoặc vắng mặt, đại diện UBND sẽ chứng kiến và ký biên bản thu giữ, đảm bảo khách quan.
Luật cũng chỉ định rõ tại Khoản 6 Điều 198a về phạm vi ủy quyền thu giữ nhằm ngăn chặn việc “bán nợ trôi nổi” và các hành vi thu giữ không minh bạch, rằng:
“Tổ chức tín dụng chỉ được ủy quyền thu giữ tài sản bảo đảm cho các tổ chức thuộc cùng hệ thống của mình, bao gồm công ty quản lý nợ và khai thác tài sản, tổ chức mua bán, xử lý nợ, hoặc tổ chức tín dụng có liên quan trong trường hợp chuyển giao bắt buộc, nhằm bảo đảm việc thu giữ được thực hiện minh bạch, đúng thẩm quyền và trong phạm vi quản lý nội bộ của hệ thống tín dụng.”
Ngoài ra, trong mọi trường hợp, việc thu giữ phải đúng trình tự pháp luật, không được cưỡng chế trái phép hay vi phạm đạo đức.
Từ đó, ta có thể thấy rằng, mặc dù pháp luật đã nới lỏng các quyền lợi chính đáng của tổ chức tín dụng, nhưng vẫn dự trù những hành vi tiêu cực, đảm bảo hệ sinh thái vay – xử lý nợ quá hạn được cân bằng, văn minh, chuẩn mực.
Những khoản nào sẽ được ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm ?
Theo Khoản 1 Điều 199 Bộ luật dân sự 2015 quy định thứ tự khi xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu
- Chi phí bảo quản;
- Chi phí thu giữ và chi phí xử lý;
- Án phí của bản án, quyết định của Tòa án liên quan đến việc xử lý tài sản;
- Khoản thuế, lệ phí trực tiếp liên quan đến việc chuyển nhượng tài sản gồm thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ;
- Nghĩa vụ nợ cho tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ;
- Nghĩa vụ khác không có bảo đảm theo quy định của pháp luật.
Trường hợp một tài sản được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ thì thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận bảo đảm thực hiện
Như vậy, tài sản sẽ được ưu tiên thanh toán các chi phí phát sinh trong quá trình bảo quản, thu giữ, xử lý tài sản bảo đảm, án phí/quyết định của Tòa án (nếu có), sau đó mới là khoản gốc và lãi phát sinh từ Hợp đồng tín dụng đã ký kết.
Áp dụng quy định vào thực tế ?
Trước đây, khi người vay vi phạm nghĩa vụ trả nợ, ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng phải khởi kiện ra Tòa án, chờ bản án/quyết định có hiệu lực pháp luật và tiếp tục qua giai đoạn thi hành án dân sự mới có thể thu hồi tài sản. Quy trình này thường kéo dài nhiều năm. Vì thế, không thể tránh tình trạng tài sản bảo đảm xuống cấp, mất giá nghiêm trọng, khiến ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng chịu thiệt hại lớn.
Nội dung cốt lõi của quy định mới, nếu người vay đã ký hợp đồng thế chấp hoặc cầm cố tài sản (nhà, đất, ô tô, máy móc, cổ phiếu, thiết bị sản xuất…) để bảo đảm khoản vay, thì các tổ chức tín dụng có quyền chủ động lên phương án, thực hiện các thủ tục cần thiết để thu giữ tài sản bảo đảm khi người vay không trả nợ đúng hạn, mà không cần phải khởi kiện ra tòa như trước.
Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và giải đáp những thắc mắc liên quan đến pháp luật:
HÃNG LUẬT DHP
HÃNG LUẬT DHP trụ sở chính: Tòa nhà The Manor 2, Số 89 Nguyễn Hữu Cảnh, Phường Thạnh Mỹ Tây, Tp. Hồ Chí Minh
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Hà Nội: Biệt thự VA03A – 9 Villa Hoàng Thành, Phường Kiến Hưng, Tp. Hà Nội
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Phú Quốc: Số 25 Hùng Vương, xã Đông Hưng, tỉnh An Giang
HÃNG LUẬT DHP Văn phòng Miền Tây Nam Bộ: Số 42 Nguyễn Thị Minh Khai, Xã Châu Thới, tỉnh Cà Mau.
Hotline: 0868335186
Email: vpls.tranduchung@gmail.com
Website: dhplaw.vn
Facebook: Facebook/Luatdhp
